|
TETANOZ
Evcil hayvanlarda Clostridium tetani tarafından meydana getirilen, hayvanlarda aşırı
duyarlılık, tonik kas krampları ve toksemiyle karakterize bir yara
enfeksiyonudur. Atlar tetanoza karşı oldukça duyarlı olmalarına karşın, sığırlar
daha
dayanıklıdırlar.
Etiyoloji:
Hastalığın etkeni
Clostridium tetani, aneorobik, gram (+) özelliktedir ve organizmaya girdikten
sonra Tetanospazmin ve tetanolisin isimli ekzotoksinleri üretir. Etken vücuda
çeşitli yaralardan (
operasyon yarası,
çivi batması, ağız
boşluğundaki
yaralar, sığırlarda
doğum sırasında
oluşan yaralardan,
yeni doğanlarda
göbek kordonu
yaralarından )
girmektedir.
Patogenez:
Derin dokulara kadar
ulaşan makro ve mikro yaralanma odakları, Cl. Tetani sporları için uygun bir
üreme ortamıdır. Bakterilerin buralarda sporlu formdan vejatatif forma
dönüşmeleri, dokulardaki oksidoredüktaz aktivitesinin azalmasıyla meydana gelir.
Tetanospazmin
maddesinin organizmada etkilediği yerler ; beyin, omurilik, iskelet kaslarının
motorik plakları ve vejetatif sinir sistemidir. Tetonolizin hemolitik etki
göstermektedir. Hastalığa yakalanan hayvanların sinir dokusu ve kaslarında
asetilkolin miktarının yükselmesi, tetanozda asetilkolin dengesindse bir
bozukluk ortaya
çıktığına işaret
sayılır.
Semptomlar:
-
Hastalıkta
kuluçka süresi 5
– 21 gündür,
fakat ortalama 8
– 10 gün olarak
kabul edilir.
-
Dış irkiltilere karşı aşırı duyarlılık göstermesi ve tetanik kramplar,
hastalığın en
önde gelen
semptomlarıdır.
-
Hayvanlarda
beden ısısı
başlangıçta
normaldir, daha
sonra 41 – 42 C
‘ye kadar
yükselir.
-
Solunum ve nabız frekansı artar.
- Lokal
belirtiler:
-
Vücudun bazı bölgelerindeki kaslarda ( etkenin girdiği bölge ve çevresinde )
kramplar ortaya çıkar.
-
Genel belirtiler:
-
Tüm vücut
kaslarında
tahta gibi
sertleşme
oluşur.
-
Yürüyüş
tutuk ve baş
ileri doğru
uzanmıştır.
-
Üçüncü göz
kapağı göz
küresinin
üzerine
düşmüş.
-
Kuyruk
kalkık,
kulaklar
diktir.
-
Dışarıdan gelecek ses, ışık ve konvulziyonları daha da şiddetlndirir.
-
Adımlarımı
kısa ve dik
atar.
-
Ağzını açamaz çene kitlenir, yemi güçlükle ağzına alır, fakat çiğneyemez (
trismus )
-
Su içemez,
yutkunamaz.
-
Timpani vardır.
-
Defakasyon ve ürunasyon büyük ölçüde azalır veya tamamen durur, dışkı sert
ve kurudur.
-
Mortalite % 95 – 100 arasındadır.
Otopsi:
Otopside; kalp kası
dejenerasyonu, subepikardial ve subendokardial peteşiyel kanamalar görülür.
Bazen asfeksiye bağlı olarak kanda hemokonsabtrasyon vardır. Hayvanda ayrıca,
larenks ödemi, akciğer ödemi ve amfizemi, seröz zarlarad ve iç organlarda
peteşiyel kanamalar dikkati çeker.
Tanı:
Anemnez ve klinik
bulgulara göre hastalığın tanısı kolaydır. Tetanoz için elverişli bir yaranın
varlığı, tipik tetanik konvülziyonlar ve palpebra tersiyanın göz küresi üzerine
düşmesi, sürekli timpani tanı için yeterlidir.
Ayırıcı Tanı:
Hastalığın Seyri:
Hastalık
semptomlarının çok
hızlı ilerlediği
olaylarda prognoz
ümitsizdir.
Hastalığın 10’ncu
gününü atlatanlarda
iyileşme oranı
yüksektir.
Tedavi:
-
Veteriner
Hekiminize
danışınız!
-
Hastalığa karşı genellikle semptomatik sağaltım uygulanır.
-
Hayvan sakin ve
karanlık bir
yere alınır.
-
Kulaklarına
pamuk tıkanır,
yem ve suyu
başını eğmeden
alabileceği
yükseklikteki
bir yere
yerleştirilir.
-
Yemler yumuşak ve kolay çiğnenebilir olmalı ( süt tozu, kepek )
-
Hayvanların yem alıp çiğnemelerini kolaylaştırmak için tranklizanlar ve su
içebilmelerini kolaylaştırmak için trankilazanlar ve sedatifler verilmesi
yararlıdır.
-
Klorpromazin 0,4 mg / kg
-
Asetilpromazin 0,05 mg / kg
-
Yüksek dozda penicillin uygulanır 3 – 5 milyon ünite bir hafta süreyle
-
Tetrasiklin, sefallosporin
-
İzotonik serum % 4,3’lük Dekstroz’dan günde en az 9 – 10 lt verilmelidir.
-
Oluşan laktik asidin oluşturacağı asidoza karşı 40 gr sodyum bikarbonat 500
ml distile su içinde hazırlanarak her gün i.v. olarak uygulanır.
-
Sürgüt uygulanır.
-
12 saatte bir 3 enj.da 300000 IU te antitoksin uygulanır.
-
Enfeksiyona neden olan yara içine % 3’lük oksijenli su,potasyum permanganat
gibi maddelerle pansuman yapılır.
-
Yara çevresine 2 – 3 milyon IU penicilline uygulanır.
Korunma:
-
Oluşan her türlü yarada asepsi antisepsi kurallarına dikkat edilmeli.
-
Hayvanlara pasif bağışlık sağlayan serumlar uygulanmalı.
-
Hastalığa bağlı kesilmiş hayvanların etlerinin insan ve hayvan sağlığı
açısından tüketilmesi sakıncalıdır.
DERLEYEN:
Vet. Hek. Hüseyin
DEMİRTAŞ
[Mayıs/2011] |
