OMASUM
KONSTİPASYONU
Omasum'un genişlemesi, içeriğin kerpiç gibi
sertleşmesi ve omasum kontraksiyonlarının kaybolması ile
karakterize bir hastalık tablosudur. Genellikle sekonder
nitelliktedir. Pek çok hastalığın seyri sırasında hafif veya
orta derecede omasum konstipasyonu oluşur. Ancak bu organ
dışarıdan kolayca muayene edilemediği için omasum konstipasyonu
çoğu kez klinik olarak gizli kalır. Hâlbuki çeşitli nedenlerden
ölen hastaların otopsilerinde en çok rastlanan bozukluklardan
biride omasum konstipasyonudur.
Sebebleri:
Primer omasum konstipasyonları rasyon ile
ilgilidir. Pamuk tohumu kabuğu, hububat kavuzu, pirinç kavuzu,
ayçiçeği kabukları, çok ince kıyılmış saman gibi boyutları küçük
ve fermentasyonu zor olan odunsu maddelerce zengin olan yem
maddeleri oranının yüksek olması; rasyonun kaba elyaf bakımından
çok zengin olmasına karşılık, kolay fermente olabilir
karbonhidrat ve proteinler bakımından fakir olması; mineral
madde ve iz elementleri noksanlıkları; Hayvan mera’da yeşil
yemlerle beslenirken birden ahıra alınarak kuru yeme geçilmesi
ve hayvana düzenli bir şekilde su verilmemesi gibi nedenler
primer omasum konstipasyonunun hazırlayıcı nedenleridir.
Bu nedenlerin yanısıra omasum kontraksiyonlarını
olumsuz etkileyen Metabolik bozukluklar, otonom sinir sistemi
bozuklukları, depresyon hali, septisemi ve toksemi gibi
faktörlerde bir araya geldiğinde omasum konstipasyonu
şekillenir.
Sekonder omasum konstipasyonları, toksemi ve sepsis
hallerinde ateşli enfeksiyon hastalıklarında, karaciğerin akut
yangı ve dejenerasyonlarında, paralitik ileusa yol açan
hastalıklarda, hipokalsemik paresis olaylarında, ketosisde,
zehirlenmelerde (özellikle meşe zehirlenmesi) ve tüm organizmayı
etki altına alan, ön midelerin hareketlerini azaltan bütün
hastalık hallerinde ortaya çıkar.
Hastalık belirtileri:
Klinik belirtiler atipik değildir. İştah azalır veya
tamamen kaybolur. Geviş getirme çok seyrektir veya tamamen
durmuştur. Hayvan durgundur. Yatıp kalkarken inleyebilir.
Şiddetli omasum konstipasyonlarında ağrı denemelerinde pozitif
bulgu elde edilmesi ihtimal dışı değildir. Rumen
kontraksiyonları hafiflemiş ve sayıca azalmıştır.
Genelde en önemli şikâyet konstipasyondur. Seyrek dışkı
çıkartır ve dışkı sert yumaklar halinde olup üzeri muhatlıdır.
Tanı:
Hastalık belirtilerinin hiç biri tipik değildir. Omasumu
dışarıdan da muayene etmek mümkün olmadığı için şüphe üzerine
tanı konabilir. Kesin tanı ancak laparatomi operasyonundan sonra
omasumu elle palpe etmek suretiyle konabilir. Omasum büyümüş ve
sertleşmiştir.
Hastalığın seyri:
Esas hastalığa ve konstipasyonun derecesine göre değişir.
Sağaltım:
- Belirtiler görüldüğü andan
itibaren en yakın veteriner hekiminize danışınız!
- Esas hastalığın sağaltımı yapılır.
- Hayvanın önünde devamlı olarak içme suyu bulundurulur.
Bol yeşil ot verilir.
- Konstantre yem içinde ki kolay fermente olabilen besin
maddeleri oranı yükseltilir. (melas ilave edilebilir)
- Ekmek mayası(0,5kg) veya bira mayası içirilir.
- Paranteral yollarla kalsiyum verilir.
- Paranretal yollarla B1 vitamini enjeksiyonları yapılır.
- Sürgüt ilaçların direkt olarak omasum üzerine etkileri
olmamakla birlikte 1–2 litre sıvı vazelin ile birlikte
300-1000gram sodyum sülfat bir iki kova su içinde sonda ile
verilmesi tavsiye edilebilir.
İleri derece konstipasyonlarda yukarıdaki
uygulamalarla olumlu sonuç almak çok azdır. Ancak esas hastalık
sağaltılabilirse omasum konstipasyonunda düzelmesi de
kolaylaşır.
İnatçı olgularda laparatomi yaparak, masajla
omasumun içeriğinin boşalmasını sağlamak ve ayrıca uzun bir
lastik borunun ucuna takılı kanülü omasum içine batırıp, bu
kanül yardımı ile omasum içine su ile karışık sıvı vazelin ve
diğer yumuşatıcıların verilmesi tavsiye edilmiştir.
Koruma:
Hayvanlar yeterli ve dengeli rasyonla beslenir.
Kaba elyaflı yem maddesi olarak sadece kapçık, kavuz ve ince
samanın kullanılması doğru değildir. Bir miktarda iri saman,
kuru ot bulunmalı, yem içine bir miktar melas veya posa ilave
edilmelidir. Rasyonun enerji/protein dengesi iyi
kurulmalıdır.
EDİTÖR:
Prof. Dr. Yusuf GÜL
KAYNAK: Geviş Getiren Hayvanların
İç Hastalıkları
|