|
ENTEROTOKSEMİ (Clostridiose)
Clostridium
perfingens
bakterilerinin
toksinleri ile
oluşan koyun,kuzu ve
genç buzağılarda
önemli kayıplara yol
açan öldürücü bir
hastalıktır.
Çelerme, Ot, Yaprak,
Yumuşak Böbrek
Hastalığı, Bağırsak
Zehirlenmesi olarak
da bilinir.
Etiyoloji
Cl.Perfingens
bakterisinin
toksinleri hastalık
oluşturur.Bu
bakterilerin,toksin
tiplerine göre
A,B,C,D,E ve F olmak
üzere 6 tipi
vardır.(hayvanlarda
ilk dördü
önemlidir).Tip A
toksinleri
hayvanlarda az
patajondir.Genç
hayvanlarda Tip B,C
ve D
enterotoksemilerin
ve hemorajik
enteritlerin
etkenidir.Bu anaerob
bakteriler toprakta
ve sağlıklı
hayvanların
bağırsaklarında
saprofit olarak her
zaman bulunur.Normal
şartlarda hastalık
yapmazlar.Ancak bu
etken fazla miktarda
toksin sentezlerse
ve toksinlerin iç
organlardan
rezorbsiyonu artarsa
hastalık
oluşturur.Özellikle
bağırsak
peristaltiğinin
azaldığı durumlarda
(ani rasyon
değişikliği,Rumen
atonisi,rumenin
fazla gıda ile
dolması,protein ve
karbonhidratça
zengin kaba liften
fakir yemlerle
besleme bu
besinlerden bir
kısmının
sindirilmeden
bağırsaklara
geçmesi) süratle
çoğalarak toksin
üretirler.Çok iyi
beslenen ve hızla
gelişen hayvanlarda
hastalık daha çok
görülür.Diğer
hazırlayıcı sebepler
arasında
üşütme,hayvanların
tahıl tarlalarına
sürülmesi,parazitler
sayılabilir.
Patagenez
Yemlerle birlikte
alınan Cl.Perfingens
bakterilerinin büyük
bir bölümü Rumen ve
abomasumda tahrip
olur.Ancak bağırsak
hareketlerinin
yavaşlamasına yol
açan durumlarda ince
bağırsakta toksin
birikir.Oluşan
toksinler
permiabilitesi
artmış bağırsak
mukozasından birden
bire ve fazla
miktarda emilir.Kana
karışan toksinler
akciğer,beyin,böbrek,
vs.organlarda
patolojik
değişikliklere yol
açar.Bağırsaktaki
toksinlerin lokal
etkileri sonucu
hemorajik yangı
gelişir,sulu ve
muhatlı bir ishal
şekillenir.Toksinler
nörotoksik ve
hematoksik olarak
etki
gösterir.Toksinin
karaciğer ve
böbrekleri tahribatı
sonucu kan ve
idrarda şeker
miktarı artar,kapillar
damarların
tahribatıyla beyinde
perivazküler ödem ve
subakut kanamalar
görülür.
Semptomlar
Cl.Perfringens
tip A:İnsanlarda
gazlı gangren,septisemi,gıda
zehirlenmeleri,koyun
ve erişkin
sığırlarda ikterik
enterotoksemi,erişkin
koyun keçi ve
sığırlarda nekrotik
mastitit şekillenir.
Cl.Perfringens
tip B:1-2
haftalık süt
kuzularında kuzu
dizanterisi ile
karakterize öldürücü
bir
hastalıktır.Enfeksiyondan
birkaç saat sonra
hayvan süt emmez ve
acı acı meler,karın
çekik ve ağrıya
duyarlıdır.Kanlı
ishal
görülür.Şiddetli
enterit oluşur.
Cl.Perfringens
tip C:Genellikle
1-2 yaşlarındaki
besi durumları çok
iyi olan koyunlarda
nekrotik enterit
genç kuzu ve
buzağılarda
hemorajik
enterokolitis e
neden olur.Perakut
seyreder.Ani yem
değişikliği,soğuk ve
yağış ve kelebek
invazyonları
predispozioner
olarak etki
eder.Hastalık hızlı
seyrettiğinden
semptomlar ortaya
çıkmadan ölümler
görülür.
Cl.Perfringens
tip D:1-2
aylık süt kuzuları
veya 6-12 aylık besi
kuzularında görülen
yetişkin koyun ve
keçilerde de ortaya
çıkan yumuşak böbrek
hastalığı olarakta
ifade edilen klasik
enterotoksemiye
neden olur.Kuzular
ve toklular
erişkinlere besi
durumu iyi olanlar
zayıflara oranla
daha
duyarlıdır.Tenya
invazyonunun yaygın
olduğu sürülerde çok
görülür.Hastalık
çoğunlukla perakut
seyreder.Sağlıklı
görülen hayvan kısa
bir süre sonra
ahırda veya merada
ölü
bulunur.Semptomları
izlenebilir perakut
olaylarda hastalık
zıplama,dönme,başı
arkaya atma,çırpınma
hareketleri yaparak
birkaç dakika içinde
öldüğü gözlenir.Vucut
sıcaklığı
yükselir,idrarda
şeker
bulunur.Hastalık
özellikle ilkbahar
yaz aylarında
görülür.
Otopsi
Sarılık,hemoglobinuri,böbrekte
renk koyulaşması,vucut
boşluğunda kanlı
sıvı toplanması
görülür.Bağırsak
içeriği kanlı ve pis
kokuludur.Yeni
olaylarda ince
bağırsakların gazla
dolu olduğu tespit
edilir.Vucut
boşluğunda kanlı
seröz sıvı
toplanır.Karaciğerde
şişkinlik ve renk
değişikliği,
böbreklerde yumuşama
,akciğerde hiperemi
şekillenir..Mezenteriyal
lenf yumrularında
şişme,epikard,endokard
ve karın kaslarında
hiperemi görülür.
Tedavi ve
Korunma
Ani ölümler
nedeniyle tedaviye
geç kalınır.
Yetişilen olaylarda
geniş spektrumla
antibiyotikler,
hiperimmun serumlar
ve sürgütler
verilir.
Aşılama yapmak
suretiyle hayvanlar
hastalıktan
korunabilir. İlk kez
aşılanacak koyunlar
ve kuzular 21 gün
ara ile 2 kez
aşılanır. Daha önce
aşılanmış koyunların
bir kez aşılanması
yeterlidir. Aşılama
ile buzağılarda
hastalıktan korunur.
Doğumdan 2-3 ay önce
gebe ineklerin
aşılanması ile
doğacak buzağılarda
3-5 haftalık bir
bağışıklık sağlanmış
olunur.
-Ani yem
değişikliği yapmamak
ve fazla sütle
beslemeden kaçınmak
-Hayvanların
önlerinde daima kaba
yem bulundurmak
-Hasadı yapılmış
anız tarlarında
otlatmamak
-İç parazitlerle
mücadele etmek
-İyi ahır hijyeni
-Hayvanlara küflü ve
bozuk gıdalar
verilemelidir.
-Hastalık çıktığında
yem ve meralar
değiştirilmelidir.
-En önemlisi
koruyucu aşılama
yapmak
Hastalığın çıkışını
ve yayılmasını büyük
ölçüde azaltır.
DERLEYEN:
Veteriner hekim
Bülent KUL [
Şubat - 2014 ]
KAYNAK :
|
