|
YANIKARA
(Blackleg)
Sığırlara özel, koyun ve keçilere de geçebilen, kas ve bağ
dokularda gazlı şişkinlikler meydana getiren akut, ateşli,
öldürücü ve toksemi ile karakterize bir bakteriyel hastalıktır.
HASTALIK ETKENİ: Etkeni
Clostridium chauvei ismindeki oksijensiz
ortamda yaşayan bir bakteridir. Etken toprakta yıllarca
canlılığını ve hastalık yapma özelliğini korur.
BULAŞMA ŞEKLİ: Yanıkara hastalığı topraktaki sporların karıştığı
yem ve sularla, bulaşık meralarla, açık yaralarla ve sindirim yolu
ile bulaşır. Diş değiştirme ve şap hastalığında oluşan yaralarla
da bulaşma olur. Koyunlarda; kırkım, kuyruk kesme, doğum sırasında
oluşan yaralardan etken girer ve hastalığı oluşturur.Hastalık mera
mevsiminde daha sık görülür.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ: Hayvanda hastalık çıkışı anidir.
Başlangıçta beden ısısında artış gözlenir ancak vücuttaki kas
şişliklerinin çıktığı dönemde beden sıcaklığı normal ya da
normalin altındadır. Geviş getirme durur, topallama, iştahsızlık,
bitkinlik, diş gıcırdatması ve ağız şapırdatması, solunum güçlüğü
kalp yetmezliği sinirsel semptomlar gibi belirtiler görülür. Bir
iki gün içinde sırt, omuz, boyun ve göğsün yan tarafında deri altı
şişlikler görülmeye başlar. Şişlikler giderek büyür ve
birbirleriyle birleşir. Başlangıçta sıcak ve ağrılı olan şişlikler
gittikçe soğur ve ağrısız hale gelir. Bu dönemde en önemli olan
belirti bahsedilen şişliklere bastırıldığında duyulan çıtırtı
sesidir. Koyunlarda da sığırlarınkine benzer belirtiler görülür.
Topallık, dik yürüyüş, arka bacaklarda felçler dikkati çeker.
Hayvan 1-2 gün içinde ölür.
TEŞHİSİ: Klinik belirtilere göre teşhis edilebilir. En önemli
belirti oluşan şişliklere bastırıldığında duyulan çıtırtı sesidir.
Kesin teşhis için lezyonlu bölgeden alına kas dokusu %50
gliserinli fizyolojik tuzlu su içerisinde laboratuara
gönderilmelidir.
TEDAVİ: En yakın Veteriner Hekiminize
başvurunuz.
KORUNMA: Hayvanları bu hastalıktan korumak için yapılacak en iyi
uygulama aşılamadır. Hayvanları aşılamadan önce bulaşık meralara
kesinlikle göndermemek gerekir. Koyunlarda aşılama kırkım ve
doğumdan 2-3 hafta önce yapılmalıdır.
Ayakta muayeneden yanıkara teşhisi konan veya şüpheli olan
hayvanlar kesilmez kesimi yasaktır. Yanıkarada hayvan vücudunun
bütün aksamı insanlar tarafından gıda olarak kullanılmasına izin
verilmez, imha edilir.
Et muayene
bulguları:
Lezyonlar lokal
olduğu için kaslar alacalı bir görünümdedir. Ölümden sonra kokuşma
geç başlar ve yavaş olur. Deri altı bağ dokusunda kırmızı
jelatinöz infiltrasyon bulunur. Benzer değişimler kaslar arası bağ
dokuda da görülür. Hastalıklı kaslarda gaz toplandığı için
süngerimsi bir yapı kazanırlar ve siyah - kırmızı renktedirler.
Kas lifleri gaz kabarcıkları ile birbirlerinden ayrılmışlardır.
Lezyonlu bölgeler fena halde kokar. Bölgesel lenf yumruları şişkin
, ödemli ve gazlı olup, kesit yüzleri kanlı bir görünümdedir.
Göğüs ve karın boşluğunda fibrinli kirli kırmızıdan , saman sarısı
arasında değişen bir sıvı toplanmıştır. Epicardium üzerinde
jelatinli bir kitle bulunur. Kalp kası koyu kırmızı renktedir.
Dalakta bir değişiklik olmamasına karşın karaciğer gaz
şekillenmesi nedeniyle poröz ve şişkin bir burumdadır. Kan koyu
renkte olup, kalp ve büyük damarlarda koagulasyon vardır.
Akciğerlerde interlobüler septalarda jelatinöz bir infiltrasyon,
bağırsak mukozası, mide, diyafram ve böbreklerde yer yer peteşiler
görülür.
Hastalık antrax,
basiller hemoglobinuria ve malignant ödemle karışabilir.
Etler hakkında karar:
Kesimi yasak
hastalıklardandır. Etken insanlarda hastalık oluşturmaz. Etken
sporlu bir bakteri olduğundan kadavranın toprağa gömülmesiyle
sporlar toprak ve merada yıllarca canlı kalır ve diğer hayvanlara
bulaşabilir. Bu nedenle kadavranın yakılması en iyi yoldur.
H.S.Z.Y.'nin
97. maddesine göre hasta ve hastalık şüphesi olan hayvanların
kesimi yasaktır. Kan dahil olmak üzere bütün gövde imha
edilmelidir. Hastalık etkenleri ile bulaşan yerlerin klor
preparatları ile dezenfekte edilmesi gerekir.
DERLEYEN:
Vet. Hek. Hayri YENİYURT
KAYNAK :
Aytuğ C.N. (1991) Sığır Hastalıkları 2. Baskı Tüm Vet 330-331
Arslan A. (2002) Et muayenesi ve Et ürünleri
teknolojisi Medipres 101
|
