Sığırlara özel, koyun ve keçilere de geçebilen, kas ve bağ dokularda gazlı şişkinlikler meydana getiren akut, ateşli, öldürücü ve toksemi ile karakterize bir bakteriyel hastalıktır.

HASTALIK ETKENİ: Etkeni Clostridium chauvei ismindeki oksijensiz ortamda yaşayan bir bakteridir. Etken toprakta yıllarca canlılığını ve hastalık yapma özelliğini korur.

 BULAŞMA ŞEKLİ: Yanıkara hastalığı topraktaki sporların karıştığı yem ve sularla, bulaşık meralarla, açık yaralarla ve sindirim yolu ile bulaşır. Diş değiştirme ve şap hastalığında oluşan yaralarla da bulaşma olur. Koyunlarda; kırkım, kuyruk kesme, doğum sırasında oluşan yaralardan etken girer ve hastalığı oluşturur. Hastalık mera mevsiminde daha sık görülür.

HASTALIĞIN BELİRTİLERİ: Hayvanda hastalık çıkışı anidir. Başlangıçta beden ısısında artış gözlenir ancak vücuttaki kas şişliklerinin çıktığı dönemde beden sıcaklığı normal ya da normalin altındadır. Geviş getirme durur, topallama, iştahsızlık, bitkinlik, diş gıcırdatması ve ağız şapırdatması, solunum güçlüğü kalp yetmezliği sinirsel semptomlar gibi belirtiler görülür. Bir iki gün içinde sırt, omuz, boyun ve göğsün yan tarafında deri altı şişlikler görülmeye başlar. Şişlikler giderek büyür ve birbirleriyle birleşir. Başlangıçta sıcak ve ağrılı olan şişlikler gittikçe soğur ve ağrısız hale gelir. Bu dönemde en önemli olan belirti bahsedilen şişliklere bastırıldığında duyulan çıtırtı sesidir. Koyunlarda da sığırlarınkine benzer belirtiler görülür. Topallık, dik yürüyüş, arka bacaklarda felçler dikkati çeker. Hayvan 1-2 gün içinde ölür.

TEŞHİSİ: Klinik belirtilere göre teşhis edilebilir. En önemli belirti oluşan şişliklere bastırıldığında duyulan çıtırtı sesidir. Kesin teşhis için lezyonlu bölgeden alına kas dokusu %50 gliserinli fizyolojik tuzlu su içerisinde laboratuvara gönderilmelidir.
 TEDAVİ: En yakın Veteriner Hekiminize başvurunuz.
 KORUNMA: Hayvanları bu hastalıktan korumak için yapılacak en iyi uygulama aşılamadır. Hayvanları aşılamadan önce bulaşık meralara kesinlikle göndermemek gerekir. Koyunlarda aşılama kırkım ve doğumdan 2-3 hafta önce yapılmalıdır.
   Ayakta muayeneden yanıkara teşhisi konan veya şüpheli olan hayvanlar kesilmez kesimi yasaktır. Yanıkarada hayvan vücudunun bütün aksamı insanlar tarafından gıda olarak kullanılmasına izin verilmez, imha edilir.

   Et muayene bulguları:

   Lezyonlar lokal olduğu için kaslar alacalı bir görünümdedir. Ölümden sonra kokuşma geç başlar ve yavaş olur. Deri altı bağ dokusunda kırmızı jelatinöz infiltrasyon bulunur. Benzer değişimler kaslar arası bağ dokuda da görülür. Hastalıklı kaslarda gaz toplandığı için süngerimsi bir yapı kazanırlar ve siyah – kırmızı renktedirler. Kas lifleri gaz kabarcıkları ile birbirlerinden ayrılmışlardır. Lezyonlu bölgeler fena halde kokar. Bölgesel lenf yumruları şişkin , ödemli ve gazlı olup, kesit yüzleri kanlı bir görünümdedir. Göğüs ve karın boşluğunda fibrinli kirli kırmızıdan , saman sarısı arasında değişen bir sıvı toplanmıştır. Epicardium üzerinde jelatinli bir kitle bulunur. Kalp kası koyu kırmızı renktedir. Dalakta bir değişiklik olmamasına karşın karaciğer gaz şekillenmesi nedeniyle poröz ve şişkin bir burumdadır. Kan koyu renkte olup, kalp ve büyük damarlarda koagulasyon vardır. Akciğerlerde interlobüler septalarda jelatinöz bir infiltrasyon, bağırsak mukozası, mide, diyafram ve böbreklerde yer yer peteşiler görülür.

   Hastalık antrax, basiller hemoglobinuria ve malignant ödemle karışabilir.

Etler hakkında karar:

   Kesimi yasak hastalıklardandır. Etken insanlarda hastalık oluşturmaz. Etken sporlu bir bakteri olduğundan kadavranın toprağa gömülmesiyle sporlar toprak ve merada yıllarca canlı kalır ve diğer hayvanlara bulaşabilir. Bu nedenle kadavranın yakılması en iyi yoldur.

   H.S.Z.Y.’nin 97. maddesine göre hasta ve hastalık şüphesi olan hayvanların kesimi yasaktır. Kan dahil olmak üzere bütün gövde imha edilmelidir. Hastalık etkenleri ile bulaşan yerlerin klor preparatları ile dezenfekte edilmesi gerekir.

KAYNAK: Aytuğ C.N. (1991) Sığır Hastalıkları 2. Baskı Tüm Vet 330-331
                Arslan A. (2002) Et muayenesi ve Et ürünleri teknolojisi Medipres 101