Web sitemize hoşgeldiniz, 09 Kasım 2024
Anasayfa » Hayvancılık » Koyun Yetiştiriciliği » Kuzu ve Toklu Besisi

Kuzu ve Toklu Besisi

REKLAM ALANI
Kuzu ve Toklu Besisi

Süt Kuzusu Besisi

Bu yöntemde ağırlık ana sütündedir. Ana sütü yavrunun büyümesi ve yüksek canlı ağırlık kazanmasında en uygun bileşendir. Ancak laktasyon boyunca süt veriminde meydana gelen değişimler, buna karşılık kuzunun gelişmesine bağlı artan besin maddesi ihtiyaçlarının sadece sütle karşılanmasını imkansız kılmaktadır. Bu noktada kuzularda hızlı gelişmenin elde edilmesi ve artan besin maddesi ihtiyaçlarının karşılanması için sütün yanında kesif yem ve kaliteli kuru ot verilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda bu dönemdeki kuzuların gelişmesinde anaların süt veriminin de etkili olduğu düşünülerek verimin yüksek olmasını sağlayacak şekilde beslenmeleri de önemlidir. Süt kuzusu besisinde yüksek enerjili (2500-2750 kcal/kg) ve en az %16-17 ham protein içeren yem karmaları kullanılmalıdır.

Kullanılan kesif yem karmalarının %70-80’ini tahıl daneleri ve %20-30’unu yağlı tohum küspeleri oluşturmalıdır. Kuzu besisinde kesif yem oranının %70’in üzerine çıkarılmamasına özen gösterilmelidir. Kesif yem oranının yüksek olması çeşitli sindirim sistemi sorunlarına (enterotoksemi, ishal, şişme, asidoz vb.) neden olmaktadır. Normal koşullarda da kuzularda şişme ve sindirim bozuklukları görülebilir. Bu gibi durumlarda kaba yem tüketiminin arttırılması gerekir.

Yoğun Kuzu Besisi (Entansif Besi)

Bu yöntemde kısa bir büyütme döneminden sonra yoğun yeme ağırlık vererek yapılan bir besidir. Yoğun besiye kuzular 16-20 kg canlı ağırlıkta olduğunda başlanır. Yaklaşık dört aylık sürede 35-40 kg canlı ağırlığa ulaşmaları sağlanır. Yoğun kuzu besisinde kuzular 16-20 kg canlı ağırlığa kadar çeşitli büyütme yöntemleri ile büyütülebilirler. Bu dönemde kuzular 4-6 hafta ana sütü ile beslendikten sonra erken sütten kesilerek yoğun besiye alınabileceği gibi, kuzular 2-3 gün analarını emdikten sonra yine 4-6 hafta süre ile süt ikame yemi ile hazırlanmış yapay sütle beslenerek de yoğun besiye alınırlar. Her iki durumda da kuzuların besin maddesi ihtiyaçlarının tam olarak karşılanması gerekir. Kuzular günde ortalama 250-300 g kesif yem (kuzu başlangıç yemi) tükettiklerinde sütten kesilebilirler. Bu durumda kuzular yaklaşık 12-14 kg olurlar. Sütten kesilen kuzular besi başlayıncaya kadar kesif yem ve iyi kaliteli kaba yem ile beslenerek normal gelişmeleri sağlanmalıdır. Büyütme dönemi sonunda yaklaşık 16-20 kg canlı ağırlığa ulaşmış kuzular yoğun bir besiye alınırlar. Ortalama günde 250-300 g canlı ağırlık artışı ile 4 aylık yaşta 35-40 kg canlı ağırlık elde edilmesi amaçlanır. Bu sistem temelde kesif yeme dayalı olmasına rağmen azda olsa kaba yem verilebilir. Tüketilecek kuru ot miktarı 250-300 g ile sınırlandırılmalıdır. Yoğun beside yem tüketiminin arttırılması için yemin peletlenmesi büyük yarar sağlamaktadır. Kuzu besisinde sık görülen böbrek veya idrar kesesi taşlarını önlenmesi için kesif yem karmalarına %1-2 sodyum klorür (NaCl) veya %0.25-0.40 amonyum klorür (NH4CI) katılmalıdır.

Uzun Süreli Kuzu Besisi

Besi sistemi uzun sürmesine rağmen daha ekonomiktir. Bu tip beside ucuz yem kaynaklarının kullanımı besinin esasını oluşturur. Yoğun besiye göre kullanılan kesif yem miktarı daha azdır. Bu uygulamada meradan daha fazla yararlanılmaktadır. Bu sistemde 6-7 aylık yaşta 45-50 kg’ lık bir besi sonu ağırlığı amaçlanır. Bu nedenle 2-3 aylık bir süt emme döneminden sonra analarından ayrılan kuzular mera koşullarına uygun olarak besiye alınırlar. Mera koşullarının uygun olmaması durumunda sütten kesim sonrası kuru ot, silo yemi ve yoğun yeme dayalı olarak 6-7 aya kadar da bir besi uygulanır.

Toklu Besisi

Türkiye’nin özellikle Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgesinde koyun yetiştirme ve besi geleneği ile koyun eti tüketim alışkanlıkları farklılık gösterebilmektedir. Bu bölgeler geniş çayır ve mera alanlarına ve koyunların yararlanabileceği yüksek yaylalara sahiptir. Bu durumda bölgede uygulanan koyun besi sistemi büyük ölçüde kaba yeme dayalı ekstansif sistemdir. Bu sisteme göre erkek toklular doğumlarını izleyen yılın ilkbaharında, bir başka deyişle yaklaşık bir yaşında iken, büyük sürüler halinde yaylalara çıkarılmakta ve sonbaharda 50-55 kg canlı ağırlıkta kasaplık olarak pazarlanmaktadır. Doğal olarak büyük ölçüde kaba yem ve aile işgücüne dayalı yöntem, uygulandığı bölge için koyunların pazarlanma ağırlığının da fazlalığı da dikkate alındığında karlı olabilmektedir. Karkasın fazla yağlı olması bölge halkının beklentilerini karşılamaktadır. Orta Anadolu’nun yüksek kesimlerinde ise doğumun ilkbahar ortalarına rastlaması ve bu bölgede mera bitkilerinin vejetatif döneminin uzun olması ve nihayet buğday ve arpa gibi bitkilerin hasadından arta kalan anızı değerlendirme isteği, anılan yörelerde de kuzuların doğum yılının sonbaharına kadar merada bulundurulduktan sonra pazarlanması alışkanlığını yaratmıştır. Toklu besisinde ortalama günlük canlı ağırlık artışı 150 g olup, iyi besleme koşullarında 200 g’a çıkarılması mümkündür.

Kuzuların Günlük Besin Madde Gereksinimleri

Sütten kesilmiş kuzular ile besi yapmak ve azami günlük canlı ağırlık artışını sağlamak istendiğinde yetiştirici besiye alacağı kuzuların ortalama canlı ağırlıklarını dikkate alarak günlük besin maddesi ihtiyaçlarını saptar ve mümkünse elinde bulunan veya satın alacağı yem hammaddelerinden uygun bir rasyon hazırlayarak kuzulara verir. Eğer kendisinin böyle bir imkanı yoksa fabrikadan hazır olarak yemi temin eder. Yapılan birçok çalışma geviş getiren hayvanların çok ince öğütülmüş yemleri severek yemediklerini göstermiştir. Çok ince öğütülmüş yemler ağızda topaklaşmakta ve kaba yeminde kısıtlı olduğu durumlarda sindirim bozuklukları ortaya çıkarabilmektedir. Besi kuzularına verilecek yemin kırılmış veya kabaca öğütülmüş olması gerekir. Yemin pelet formuna getirilmesinin ise başlıca yararı yem zayiatını azaltmasıdır.

Kuzu Besisinde Dikkate Alınması Gerekli Noktalar

Besiye alınacak kuzularda yaş farkı diğer ifadeyle ağırlık farkı çok az olmalıdır. Eğer bu mümkün değil ise kuzular ağırlıklarına göre gruplandırılmalıdır. Kuzular karanlık, izbe ve havasız barınaklarda tutulmamalıdır. Besideki hayvanlar için mümkün olduğunca havadar olan sundurmalar tercih edilmelidir.

Büyütme döneminde kuzular yeterince kesif yem tüketimine alışmamış ise kesif yem tedricen artırılarak kaba yemin azaltıldığı bir geçiş dönemine ihtiyaç bulunmaktadır. Bunun tersine ani bir yem değişikliği kuzularda sindirim bozukluklarına hatta ölümlere neden olabilir.

Besiye başlamadan önce kuzular iç parazit ilacı ile mutlaka ilaçlanmalı ve enterotoksemi (çelerme) aşısı uygulanmalıdır. Dış parazitlerden de özellikle keneye karşı önlem alınmalıdır. Barınaklarda sineklerin çokluğu kuzuları rahatsız edeceğinden buda yem tüketimini olumsuz etkiler. Bu nedenle belli dönemlerde sinek mücadelesine önem verilmelidir.

Beside kullanılacak karma yem işletmede mevcut veya satın alınabilecek hammaddelerden hazırlanabilir. Burada önemli olan kuzuların ihtiyaçlarını tam olarak karşılamasıdır. Aksi taktirde yemden yaralanma düşmekte ve bir kg canlı ağırlık artışı için daha fazla yem tüketilmektedir. Bu da besinin ekonomisi için uygun olmayan bir durumdur.

Kuzu besisi rasyonlarında protein oranın %15 dolayında olması gerekmektedir. Rasyonun içeriğinde daha yüksek düzeyde protein olmasının besi performansı yönünden bir yararı yoktur. Ayrıca protein yönünden yüksek olan yem hammaddelerinin nisbeten pahalı olması nedeniyle yem maliyeti artar buda dolayısıyla besinin maliyetine olumsuz etki yapar.

Rasyonun mineral ve vitamini yeterince içermesi gerekir. Bu noktada rasyonda eksiklik olabileceği düşünülüyor ise bölmelere mineral bloklar bırakılmalıdır.

Kuzu besisinde kullanılan rasyonların Ca:P oranı 2:1 veya 2.5:1 düzeyinde tutularak, hayvanların fazla fosfor tüketmeleri önlenirse besi kuzuları için çok önemli bir sorun olan böbrek taşı oluşumu büyük ölçüde engellenmektedir. Bu nedenle rasyonda tuz miktarını yükselterek böbrek taşı oluşumunun engellenmesine yardımcı olunabilir. Fazla tuz tüketen hayvanlar daha fazla su içeceği için böbrek taşı oluşumu bir ölçüde engellenebilir. Ayrıca idrarın alkali yapısını azaltarak başka bir ifadeyle asitliğini yükselterek de böbrek taşı oluşumu azaltılabilir. Bu amaçla hayvan başına 7 g amonyum klorid verilmesi buna yardımcı olacaktır.

Ekonomik koşullarda dikkate alınarak kesif yemin hayvanlara serbest olarak, yani yiyebildikleri kadar (ad-libitum) verilmesinde yarar vardır. Bu amaçla otomatik yemlikler kullanılır. Bu sayede hayvan her zaman yem bulabildiğinden dilediği miktarda yem tüketebilir. Ancak klasik yemlikler kullanılıyor ve işçilik de büyük bir sorun oluşturmuyor ise, yemlerin birkaç öğünde ve yine sınırsız olarak verilmesi doğru olur. Çünkü yemliklere yem koyma işlevi hayvanın ilgisini çekeceğinden onu yem tüketmeye teşvik eder.

Kuzulara verilecek kaba yem 100 g’a kadar düşürülebilir. Bu miktarda kaba yemin iki öğünde verilmesi doğru olur. Eğer kaba yem 4-5 cm uzunluğunda kıyılabilirse kaba yem zayiatı büyük ölçüde önlenir. Besi kuzularında ihmal edilmemesi gereken önemli bir konuda şudur. Genel olarak kuzuların su tüketimi birçok faktöre bağlı olarak değişmek üzere günlük kuru madde tüketiminin 2-3 katı civarındadır. Besideki kuzular fazla miktarda kesif yem tükettikleri için su gereksinimleri de fazla olmaktadır. Bu nedenle besi alanında kuzuların diledikleri zaman içebilecekleri bol ve temiz su sağlanmalıdır. İçilecek suyun temiz ve taze olması bakımından otomatik suluklar çok uygundur. Eğer su yalaklarda verilecekse yalakların sık sık temizlenmesi gerekir. Besideki kuzular yeterli su almadık- ları taktirde yem tüketimini azaltır buda besi performansını etkiler. Ayrıca yetersiz su tüketimi böbrek taşı oluşumunu da teşvik etmektedir.

Besideki kuzular 35-40 kg canlı ağırlığa ulaştıklarında pazar durumu da dikkate alınarak besiye son verilmelidir. Bu ağırlıktan sonra genellikle yemden yararlanma yeteneği düşmekte, dolayısıyla bir kg canlı ağırlık artışı için harcanan kesif yem miktarı artmaktadır.

Doğal olarak besi performansı ve karlı bir kuzu besisi için buraya kadar sayılan çevresel faktörlerin yanında genetik faktörlerinde önemi olduğu unutulmamalıdır. Bu kapsamda besi kuzusu elde etmeyi amaçlayan sürülerde baba materyal olarak etçilik özellikleri yönünden tanınmış ırklardan yararlanarak kullanma melezlemesi yapmak besi performansı yönünden yara sağlayacaktır. Bu sayede heterosis etkiden de yararlanarak daha karlı bir besi yapmak mümkün olur.

Etiketler:

REKLAM ALANI
BU KONUYU SOSYAL MEDYA HESAPLARINDA PAYLAŞ
Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.

Yorum Yaz