EKTİMA (Epitheliotrop)

Kuzu ve oğlaklarda burun ucu, dudaklar ve ayaklarda, bazen de erişkin koyunların memelerinde kabuklu papüller ile karakterize, çok bulaşıcı viral bir hastalıktır. Hasta hayvanların etini yiyen insanlarda da bildirilmiştir. Hastalığa bilhassa ilkbahar ve yaz aylarında daha sık rastlanır.

   Etiyolojisi ve Patogenez:

   Hastalığın etkeni epitheliotrop bir virüstür. Virusun dış şartlarda dayanıklılığı çok fazladır. Özellikle kabuk ve kurumuş eksudat içinde olursa kuru ve sıcağa çok dirençlidir. Ahır ve merada yıllarca enfeksiyon yeteneğini korur. Enfeksiyon sürüde hayvandan hayvana direk temasla veya enfekte ağıl, ahır, otlak, çobanlar, araç ve gereçlerle indirek olarak bulaşır. Virus, vücudun herhangi bir yerindeki ( dudak, meme, ayak ve genital organlarda ) yara, çizik ve çatlaklardan vücuda girer. Epitelyum hücrelerinde artışıyla sırasıyla papül, püstül ve kabuklar oluşur, 14 gün içinde nedbe bırakmadan deri yüzeyleri tekrar iyileşir. Viremi oluşmaz, enfeksiyon lokal kalır ve iyi huylu seyreder. Fakat bakteriyel enfeksiyonlarla komplike olursa deri ve mukozalara tekrar yayılır. Hastalığın kendisi öldürücü olmamasına rağmen, hayvanın beslenmesini aksattığı için zayıflamalara ve diğer hastalıklara karşı direnç azalmalarına yol açar.

   Semptomlar:

   İnkübasyon süresi 8-10 gündür. Lezyonların yerleştiği yere göre hastalığın 3 formu görülür.

   Labial Form: En sık görülen formdur. Hastalık lezyonları , en çok dudak bölgesine yerleşir. Başlangıçta kızarık papüller şekillenir. Daha sonra bu papüller kabuklanır ve siğil görünümü alır. Lezyonların çapı gittikçe büyür ve çoğunlıkla birbirine yakın olanlar birleşerek daha büyük lezyonlara dönüşürler. Lezyonlar büyüdükçe hasta dokular, düzensiz poliferasyon nedeniyle daha belirgin bir durum alır ve sertleşirler. Daha sonra lezyonların üzeri boz-esmer renkte kabuklarla örtülür. Böyle lezyonlar adeta karnabahar görünümünü andırır. Bu kabuklar kaldırıldığında altında sert, kısmen irinle örtülü, kanayan  granülasyon  dokusu görünür. Kabuklar kaldırılmazsa iyileşme ilerledikçe kendiliğinden düşer. Bazı olaylarda göz kapakları, kulaklar, yanakların iç yüzü ve burun delikleri çevresinde de lezyonlar oluşabilir. Bu lezyonlar ağrılı olduğundan yem yemeyi engeller, hayvanlar zayıflar ve direnç azalması nedeniyle sekunder bakteriyel enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. Lezyonlara sekunder olarak mikroorganizmalar bulaşmışsa dil, akciğerler ve rumendede benzeri lezyonlar gelişebilir.

    Ektima çoğunlukla ilk lezyonların ortaya çıkışından 10-20 gün sonra sürüde en şiddetli devreye girer. Lezyonlar genellikle 2-3 hafta içersinde iyileşebilir. Ülserleşme olmuşsa hastalık daha uzun süre devam eder. Ülserleşen lezyonlarda nekroz bakterileri üreyerek sepsise sebep olabilirler. Hastalığı atlatan hayvanlar bir daha yakalanmazlar.

   Pedal Form: Burada lezyonlar ayakların korona ve interdigital bölgerine yerleşir. Dudaklardaki lezyonlara benzerler, fakat büyüklükleri daha sınırlıdır ve topallığa neden olurlar.

   Genital Form: Lezyonlar skrotum, prepusium, meme, vulva ve anüste görülür. Bu bölgelerde şişkinlik ve hafif irinli sızıntı ortaya çıkar. Hastalıklı dokularda görülen lezyonlar dudak formundakilere benzer.

   Diagnoz:

   Klinik semptomlara göre teşhis konur. Ancak kesin teşhis marazi maddenin elektron mikroskopta muayenesi ile konur.

   Profilaksi:

   Hastalık mevsiminden birkaç hafta önce aşılama yapılmalıdır. Ektima aşıları hasta kuzulardan toplanan kabuklardan hazırlanır ve deriye skarifikasyon tarzında uygulanır. Hastalık çıkmayan bölgelerde aşı tatbik edilmez.

   Tedavi:

   Veteriner Hekiminize danışınız!

   Kaynak:

• Prof. Dr. Yusuf GÜL (Geviş Getiren Hayvanların İç Hastalıkları)