Sığır

Sığır Yetiştiriciliği

Sığır ırkları

Sığır Türleri

Sığır beslenmesi

Sığır Ürünleri

DÜNYA SIĞIR VARLIĞI VE ÖNEMİ :

Dünyada 300 den fazla sığır ırkı vardır. Bu ırklardan bir bölümünün verimleri oldukça yüksektir. Fakat, özellikle geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde yetiştirilen sığırların önemli bir bölümü düşük verimlidir. Yetiştirildikleri bölgelere, kendilerine sağlanan çevreye ve genotiplerine bağlı olarak farklı verim seviyelerinde olan sığır ırklarının bir bölümünde süt veya et verimi ön plana çıkarken, bazı ırklarda süt verimi yanında başta et olmak üzere, diğer verimler üzerinde de durulur. Bu kısa açıklamalardan anlaşılacağı gibi sığırların en önemli verimleri süt ve ettir. Süt ve et verimine ek olarak deri, gübre, kemik ve boynuzlar ile, önemli bölgelere göre değişmekle beraber iş gücüde de sığırın verimleri arasında sayılabilir.

Sığırın, önemli besin maddeleri olan et ve süt üretimindeki yerini giderek geliştirmesi bu türün önemli bazı özelliklerinden ileri gelmektedir.

a) Sığır, evcilleştirilmesinden bugüne kadar, insanların çok farklı gereksinimlerini karşılayabilmiştir. Gerçekten de sığır sahibi onun; eti, sütü, gücü, derisi ve boynuzlarından yararlanılabilir.
b) Hayvan başına verimlerin diğer önemli evcil türlerden daha fazla olması birçok halde sığıra bir avantaj sağlamaktadır.

Yönetilmesi kolay olan sığırın, çok farklı iklim kuşaklarına ve yetiştirme sistemlerine uymadaki üstünlüğü ile entansif üretime yatkınlığını günümüzdeki yaygınlığının önemli nedenleri arasında saymak gerekir.

Günümüzde, dünyanın çeşitli bölgelerinde dağılmış 1.3 milyara yakın sığır bulunmaktadır. Bu miktarın yaklaşık üçte ikisi gelişmekte olan ülkelerde, üçte biri gelişmiş ülkelerde yetiştirilmektedir. Dünya sığır varlığı ile bunlardan sağlanan et ve süt üretiminin dağılımı çizelge 1.3 de gösterilmiştir.

Bölge	Sığır Varlığı	Dünya Sığırcılığı Varlık Payı	Süt Üretimi	Süt Üretim Payı	Et Üretimi	Et Üretimindeki Payı
Afrika	188	14,7	14,1	3,0	3,6	7,1
K. Amerika	160	12,5	84,7	17,8	13,9	27,1
G. Amerika	264	20,6	30,8	6,5	7,8	15,2
Asya	394	30,8	54,3	11,4	3,9	7,6
Avrupa	124	9,7	170,9	35,9	11,1	21,7
Okyanusya	31	2,4	14,4	3,0	2,5	4,3
Rusya	118	9,8	106,3	22,4	8,7	16,7
Gelişmiş Ülkeler	400	31,3	378,5	79,6	34,6	67,6
Gelişmekte Olan Ülkeler	879	68,7	97,0	20,4	16,6	32,4
Dünya	1279	---	475,5	---	51,2	---

Tablo: Dünya ve çeşitli kıtaların sığır varlığı, sığırlardan sağlanan et ve süt üretimleri, Dünya et ve süt üretimi ile sığır varlığında kıtaların payı ( milyon baş ve milyon ton )

Çizelge görüldüğü gibi en fazla sığır ( %30.8 ) Asya kıtasında bulunmaktadır. Buna karşılık Asya kıtası süt üretiminde 4, et üretiminde de 5. sıradadır. Sığırlardan elde edilen sütün %35.9’u Avrupa’da, etin de %27.1 Kuzey Amerika’da üretilmektedir.

Dünyanın her yerine yayılmış olan sığır, her yerde aynı üretim sistemi içerisinde değildir. Yer yüzünde tamamen çobana bağlı göçer sistem sığır yetiştiriciliği ile sermaye yoğun entansif sistem arasında hemen her çeşit yetiştiricilik biçimine rastlanır. Bu farklılıkta o yörenin iklim koşulları, topografik ve sosyo-ekonomik yapılarının payı büyüktür.

Durum, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler açısından ele alındığında, dünya et ve süt üretiminin sırasıyla %67.6 ve %79.6 sının dünya sığır varlığının yalnız %31.3’üne sahip olan gelişmiş ülkeler tarafından sağlandığı görülür.

I) DÜNYA SÜT VE ET ÜRETİMİNDE SIĞIRIN PAYI:

Önemli bir et ve süt üretim kaynağı olan sığır, insanlar tarafından tüketilen hayvansal proteinin yaklaşık %60’ını sağlamaktadır. Özellikle gelişmiş ülkelerin süt üretimlerinin hemen tek kaynağı sığırdır. Ancak gelişmekte olan ve geri kalmış ülkelerde koyun, keçi ve manda süt üretimi bakımından önemlerin korumaktadırlar.

Dünya et üretiminin %38.8’i sığırdan elde edilmektedir. Güney Amerika’nın kırmızı et üretiminde sığırın payı %76.5 iken Avrupa’da bu oran %10.3’ tür. Görüldüğü gibi sığırın dünya kırmızı et üretimindeki payı süt üretimindeki payı kadar büyük değildir. Bunda, halkı Müslüman olmayan ülkelerde, üreme gücü yüksek olan domuzun önemli bir et üretim kaynağı olmasının payı büyüktür. Buna rağmen bazı alanları değerlendirmede sığırın üstünlüğü yanında sığır etinin diğer kırmızı etlere göre daha yağsız olması ve süt üretimi esnasında doğal olarak et üretilebilecek hayvanların elde edilmesi, sığır eti üretiminin önemini korumasını sağlamaktadır.

Son on yılda dünya kırmızı et üretiminde sığırın payı %41 den %28.8’e inmiştir. Bu düşüş sığır eti üretimindeki azalmadan kaynaklanmaz. Çünkü aynı dönemde dünya sığır eti üretimi 45.1 milyon tondan 51.2 milyon tona yükselmiştir. Bu artış her kıtaya aynı şekilde yansımamaktadır.

Bu noktada ilginç olan; artışın yüksek olduğu alanlarda nüfus artış hızının düşük, buna karşılık üretim artışının düşük olduğu alanlarda da nüfusun hızla artıyor olmasıdır. Bu durum doğal olarak, nüfus artış hızı yüksek olan yörelerde kişi başına tüketimin çok az artmasına veya sabit kalmasına hatta yer yer de azalmasına sebep olmaktadır.

II) SÜT ÜRETİMİ:

Önemli bir hayvansal besin olan sütün üretiminde sığırların önemli bir payı vardır. Daha önce de belirtildiği gibi ülkedeki genel gelişmeye paralel olarak süt üretiminde sığırın payı artmaktadır ve bazı gelişmiş ülkelerde hemen hemen tek süt üretim kaynağı sığırdır. Gelişme sürecinde önemli sayılabilecek aşamalar yapmakta olan Türkiye’de de süt üretiminde sığırların payı gittikçe artmaktadır. Türkiye’de 1991 yılı süt üretimi yaklaşık 9.6 milyon tondur ve bunun %71’i sığırdan elde edilir.

Türkiye’de sağılan sığır başına ortalama süt verimi 1200 kg kabul edilmelidir. Gelişmiş ülkelerde sığırların süt verimleri ile karşılaştırıldığında bu değerin düşük olduğu görülmektedir.

III) ET ÜRETİMİ:

Sığırlardan et üretimi genç erkekler, damızlık dişi düveler ve yaşlı ineklerle yaşlı boğaların kesilmesi suretiyle sağlanır. Türkiye’de sığır başına ortalama karkas ağırlığı 140-150 kg, sığır popülasyonundan kasaplık olarak değerlendirilenlerin oranı da %20-22 olarak kabul edilmektedir. bu şartlar altında sığırlardan sağlanan et üretiminin 1999 yılı için yaklaşık 400 bin ton olduğu söylenebilir. Bu değerler aynı yıl için ülke kırmızı et üretiminin yaklaşık %35’ine eşdeğerdir. Görüldüğü gibi sığırların et üretimine katkısı hiç azımsanamaz. Üstelik bu payın eskiye göre daha yüksek olduğu da bir gerçektir. Bu durum Türkiye’de sığırların et üretimindeki pay ve önemlerinin gelecek yıllarda daha da artacağı şeklinde değerlendirilmelidir.

Veteriner.CC