SORGUM ve SUDAN OTU YETİŞTİRİCİLİĞİ

   Ülkemizde ekimi giderek yaygınlaşan Sorgum ve Sudan otu tek yıllık buğdaygil yem bitkilerimizdendir. Sıcak ve kurağa dayanıklı olan Sorgum, Sudanotu ve bunların melezlerinin ot ve dane verimleri yüksektir. Yaz aylarında hayvanların yeşil yem ihtiyacını karşılayabilecek önemli bitkilerdendir. Yurdumuzda ana ürün veya 2. ürün olarak ekimi yapılmaktadır. Sulanabilir tarlalarda yüksek verimli olan Sorgum ve Sudan otundan yeşil yem, dane yem ve silo yemi olarak yararlanılır. Sorgun ve Sudan otu uygun yetişme koşullarında 6-7 kez biçilir ve toplam olarak 8-10 ton/dekar yeşil ot verebilir.

   Toprak Hazırlığı:

   Genel olarak mısır bitkisinin toprak istekleri ile aynıdır. Şekil olarak da mısır bitkisine benzemektedir. Toprak yapısı bakımından seçici olmayan Sorgum ve Sudan otu bitkisi genel olarak tınlı-kumlu ve drenajlı topraklarda iyi gelişir. Sorgum ve Sudan otu ekiminde iyi işlenmiş sıkı bir tohum yatağı önemlidir. İlkbaharda ana ürün olarak ekiminde, tarla sürülür, sonra diskaro ve sürgü ile toprak ufalanır, tohum ekilir ve toprak bastırılır. 2. ürün ekimlerinde, hububat hasadından sonra tarla sulanır ve aynı işlemler yapılır. Tuzlu ve alkali topraklara dayanıklıdır.

   Gübreleme:

   Sorgum ve Sudan otu kuvvetli kök sistemi ve toprak üstü aksama sahip olduğundan topraktan fazla miktarda besin alır. Biçimlerden sonra yeniden sürmesi ve bol yeşil aksam oluşturabilmesi için özellikle azota ihtiyacı fazladır. Sulanabilen tarlalarda, ekimle birlikte 5- 7 kg / da azot (N), 8-1 0 kg/da fosfor (P2OS) ve 8-10 kg/da Potasyum (K) verilmeli. Bitkiler 40-50 cm olduğunda 5-7 kg/da Azot (N) takviyesi yapılmalıdır. Ayrıca her biçimden sonra 6-8 kg / da azot gübrelemesi tavsiye edilir.

   Ekim Zamanı Ve Şekli:

   Düzenli bir çimlenme ve büyüme için toprak sıcaklığının 10-12 °C olması gerekir. Aksi durumda çimlenme oranı düşer, zayıf bir çıkış olur. Pratikte ana ürün veya 2. ürün ekimi mısır ekiminden 1-2 hafta geç yapılmalıdır. En iyi gelişmesini Nisan- Eylül ayları arasında yapmaktadır. Yabancı bitki kontrolü, gübreleme ve sulama işlemlerini kolaylaştırmak için mibzerle sıraya ekim tavsiye edilmektedir. Sulanmayan tarlalarda sıra arası mesafesi 45-65 cm, sıra üzeri mesafe 4 - 7 cm olmalıdır. Sulanabilir arazilerde ise sıra arası 20 cm' ye kadar düşürülebilir.

   Biçim ve Sulama:

   Sulama ile verimde önemli artış olur. Her biçimden sonra sulama yapılmalıdır. Eğer gerekiyorsa biçimden önce de sulama yapılabilir. Bitkiler 100-120 cm boylandığında en az 5 cm anız kalacak şekilde 10-15 cm den biçim yapılmalıdır. Ekimden 50-55 gün sonra biçime gelir. Biçim zamanı geciktikçe otun besin maddesi miktarı ve sindirilebilirliği azalmaktadır. En uygun biçim zamanı salkımların kın içerisinden çıkmaya başladığı dönemdir. Sorgum ve Sudan otunun sapları kalın olduğundan kuruması zordur. Sapın kuruması beklenildiğinde yapraklar kötü bir şekilde kuruyacağından otun kalitesi düşer. Bu sebepten Sorgum ve Sudan otu, ya yeşil ot olarak tüketilmeli, ya da silaj olarak kullanılmalıdır. Silaj için en uygun biçim zamanı tohumların süt olum devresindeki hasat'ıdır. Sorgum ve Sudan otunun yeşil ot verimi, sulanan arazilerde 8-10 ton arasında değişmektedir. Bütün Sorgum ve Sudan otu çeşitlerinde HCN (Hidrosiyanik Asit) 50-60 cm boylanana kadar artar, sonra azalma eğilimi gösterir. 100 cm boylandığında ise HCN zehirlenmesi sorunu önemini yitirir. Bu sebeplerden Sorgum ve Sudan otunun otlatmadan önce minimum bitki boyu en az 60 cm olmalıdır.

   Sorgum X Sudan otu Melezi:

   Sorgum türlerinin birbirleriyle kolayca melezlenmesinden yararlanılarak geliştirilmiş pek çok melez çeşidi bulunmaktadır. Sorgum X Sudan otu melezi; Sorgum dan daha çok ot üretmekte ve Sudan otundan daha kaliteli görülmektedir. Bu özellikleri nedeniyle ekimi giderek yaygınlaşmaktadır. Melez çeşitler; bitkisel özellikleri bakımından Sudan otuna benzemekte, ancak Sudan otundan yüksek boylu, daha yapraklı ve kardeş sayısı fazla olmaktadır. İklim ve toprak istekleri bakımından Sorgum ve Sudan otuna benzeyen melez çeşitler daha hızlı bir gelişme göstermekte ve ekimden 40-45 gün sonra biçime gelmektedir. Melez çeşitler ana ürün olarak 6-7 kez biçilir ve 12-16 ton/da yeşil ot verir. 2. ürün olarak yetiştirildiğinde 3-4 kez biçilir ve 8-10 ton/da yeşil ot vermektedir. Son yıllarda Sorgum X Sudan otu melezi hayvan yetiştiricilerince, yüksek verimi ve hızlı gelişimi nedeniyle tercih edilmekte ekimi giderek yaygınlaşmaktadır.

   Derleyen: Vet. Hek. Hüseyin DEMİRTAŞ [Mayıs/2011]
   Düzenleme: Vet. Hekim Hayri YENİYURT [Temmuz/2016]