|
ARI
ZEHİR'İ
Avrupa'da uzun
yıllardır arı zehir'i, eklem rahatsızlıklarında, özellikle romatizma
hastalıklarda kullanılmaktadır.
Arı zehir'i ayrıca
gribal enfeksiyonlara ve ortopedik hastalıklara karşı kullanılmakta,
iltihap kurutucu ve analjezik (ağrı kesici) etkileri bulunmaktadır.
Amerikan Apiterapi
Birliği, günümüzde mafsal iltihabi (arterit), doku sertleşmesi, deri
veremi, yaşlılarda görülen deri sertleşmesi, kronik yorgunluk sendromu,
yara izi, deri kanseri, ekzema gibi hastalıkların tedavisinin arı zehir'i
ile yapıldığını bildirmiştir.
Arı zehir'i temel
olarak immünolojide, alerjik hastalıkların tedavisinde, romatizmal
hastalıklarda, gut hastalığında, sclerosisÕde (doku sertleşmesi), ayrıca
scleroderma (yaşlılarda görülen deri sertleşmesi) ve astımı kapsayan
çeşitli immünolojik hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
Bunların yanında, arı
zehir'i, epilepsiye, birçok arthritis çeşitlerine, bazı kanser çeşitlerine,
boğaz enfeksiyonlarına, migrene, kolesterole, sinüzite, kansere, ülsere,
astıma karşı tedavi amacıyla kullanılmaktadır.
ARI İĞNESİ VE ARI SOKMASI:
İşçi arının arka
tarafında bulunan iğne düşmanlarına karşı en büyük savunma aracıdır.
Arkasında olmasına rağmen arı her durumda iğnesini düşmanına rahatlıkla
saplayabilir.
Arı iğnesi iki
kısımdan oluşur. Birinci kısım karın boşluğunda bağırsaklara bağlı ve oval
şekilde olan zehir keseciğidir. İkinci kısım ise iğnedir. İğnenin üzerinde
9 adet ok ucuna benzeyen kancacıklar bulunur. Arı iğnesini sapladıktan
sonra bu kancacıklar iğnenin geri çıkmasını engeller.
İğne saplandıktan
sonra arı zehir keseciğini sıkar ve iğneden vücuduna zehir zerk edilen
düşman büyük bir acı duyar. Arı iğnesini çıkarmaya çabalar fakat bunu
başaramaz. Çoğu zaman bağırsaklarının bir bölümü de koparak iğne zehir
keseciğiyle birlikte saplandığı yerde kalır.
Kendini kurtaran
arının yaşama şansı yoktur, bir iki gün içinde ölür. İğnesini kaybeden arı
daha çok hırçınlaşır ve düşmana saldırır. Fakat tekrar sokma şansı yoktur.
Arı soktuktan sonra
panik halde el kol hareketleri yapmamak lazımdır. Bu hareketler diğer
arıların da dikkatini çekerek saldırmalarına sebep olur.
Arı saldırısı
karşısında yapılacak en iyi şey yüzümüzü ellerimizle kapatıp oradan
uzaklaşmak ve bitkilerin arasına oturarak saklanmaktır.
Arı sokması sokulan
yerin şişmesine neden olur. Bu da insana acı verir ve sinirli yapar. Sokan
arıların çokluğuna göre, miskinlik, baş ağrısı, titreme, kaşıntı gibi
reaksiyonlar da görülebilir.
Arı zehir'inin kendine
özgü keskin bir kokusu vardır. Bu zehir kokusunun yayılması diğer arıları
da hırçınlaştırır. Eğer bir arı soktuğunda gerekli önlemler alınmazsa,
aynı yerden başka arılar da sokmaya çalışır. Onun için arı soktuğunda
arılıktan uzaklaşıp sokulan yeri yıkamak gerekir.
Arı Soktuğunda
Alınacak Önlemler:
Arı sokup iğnesini
bıraktıktan sonra, kesinlikle zehir kesesinden tutarak çıkarmaya
çalışmamalıdır. Çünkü bu hareket kesenin içindeki zehir'in vücudumuza
zerk edilmesine ve acımızın artmasına neden olur. En iyisi bir bıçağın
yüzüyle ya da tırnağımızla sıyırarak çıkarmaktır.
Belli bir sayıya kadar
arı sokması alerjisi olanların dışında tehlikeli değildir. Tehlike sınırı
kişinin bünyesine göre değişir.
Arı alerjisi
olanlarda vücudun genelinde kızarma, kaşıntı ve yumuşak dokularda şişme
görülür. Bu sırada solunum güçlüğü, karın ağrısı, kusma, çarpıntı ve
baygınlık görülebilir. Boğaz kaslarının kasılması ve yutak bölgesinin
şişmesi ile nefes gittikçe zorlaşır ve hasta boğulabilir. Bu olaya
"anafilaksi" veya "anaflaktik şok" adı verilir.
Arı sokmasına karşı en
etkili tedavi amonyaktır. Amonyak hem arının soktuğu yere sürülebilir hem
de bir bardak suya 5-10 damla damlatılarak içilebilir.
Şişmeye karşı
antihistaminik veya steroid bir krem sürülmelidir. Ağızdan alınacak
antihistaminik herhangi bir tablet oldukça yararlı olacaktır. Ancak
şiddetli reaksiyonlar için geciktirilmeden tıbbi müdahalelere
başvurulmalıdır.
Arı soktuktan sonra
yarayı ovuşturmak ya da emmek kesinlikle doğru değildir. Arı tarafından
sokulan kişi eğer terli ise zaten ter zehir'in etkisini alacaktır.
Sokulan yere buz
koymak, soğuk su ile yıkamak, yoğurt sürmek acının azaltılması için
faydalıdır. Ayran da içilebilir.
Arının meyve yerken
ağız'a kaçarak boğazdan sokması hayati tehlike yaratabilir. Böyle bir
durumda doktora giderken sirke ile sık sık gargara yapmak
gerekir.
ARI ZEHİRİ:
1. Arı Zehirinin
Yapısı
Arı zehiri, işçi
arılarda zehir bezlerince üretilip zehir torbasında depolanır. Hücreden
yeni çıkmış arıların zehir üretme yetenekleri çok az olup 12 günlük
olduklarında en yüksek üretim kapasitesine ulaşırlar ve 20 günlük
olduklarında zehir üretme yeteneklerini kaybederler. Ancak kışlayan
arılarda bu yetenek yok olmaz. Bir işçi arı, ömrü boyunca 0.3 mg dolayında
zehir üretir. Sokma sırasında iğnesini sokulan canlı üzerinde bırakan arı,
daha sonra ölür. Bir anlamda, işçi arı kendisini ve kolonisini korumak
için ölümü göze alır.
Arı zehiri kimyasal
olarak oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. Farmakolojik açıdan önemli
aktif maddeler içerir. Bunlardan en önemlisi kimyasal yapının yaklaşık
%50'sini oluşturan polipeptit yapıdaki mellitin'dir. Arı zehirinde bulunan
diğer önemli polipeptit ise apamin'dir. Bunun yanında enzim yapısında olan
fosfalipazlar arı zehirinde %12 dolayında bulunur.
2. Arı Zehiri
Üretimi
Arı zehiri
toplanmasında, değişik yöntemler bulunmasına karşın, daha çok 5-10 mm
aralıklarla paralel dizilen tellerin altına yerleştirilen cam levhalı
düzenek kullanılmaktadır. Kovan uçuş tahtası veya kovan dip tahtası
üzerine konan bu düzeneğe 12 voltluk akım verildiğinde tellere temas eden
arı hafif elektrik şokuyla karşılaşmakta ve zehirini cam levha üzerine
bırakmaktadır. İğne cama batmayacağından arı da ölmemektedir. Sıvı olan
arı zehiri, cam levha üzerine bırakılır bırakılmaz kristal hale geçer ve
daha sonra jiletle kazınarak toplanır.
Arı zehiri toplanması
sırasında arılar yüksek derecede rahatsız edileceğinden çevredeki canlılar
yönünden güvenlik tedbirleri alınmalı, uygulama 1 kovan için en fazla 5-10
dakika sürmelidir. Uygulama 10 kovana tatbik edildiğinde 1-2 g kristal
zehir toplamak mümkündür.
3. Arı Zehirinin
Kullanılma Alanları
Arı zehirinin
kullanılma alanları ve ticaret hacmi diğer arı ürünlerine göre daha
sınırlıdır. Arı zehiri arılarca koloninin düşmana karşı savunulmasında, ve
ayrıca apiterapide arı zehirine karşı bağışıklık sisteminin
geliştirilmesinde ve romatizmal hastalıkların tedavisinde
kullanılmaktadır. Arı zehiri, Amerika'da eczanelerde tablet olarak
satılmakta ve ilgi görmektedir.
|
