Kazların yumurta verimi Ocak-Şubat ayında başlar ve Haziran-Temmuz aylarına kadar sürer. Bu süre ırklara göre değişmekle birlikte yaklaşık 130 gün sürer. Daha erken yumurta üretimini uyarmak için, yumurta sezonundan önce kazların barındıkları yerde her gün 14 ile 16 saat aydınlatma yapılabilir. Ayrıca körpe yeşil yemler ve hayvansal protein kaynakları ile vitamin ve mineral takviyesi kuluçka randımanını artırır. Damızlık kazların enerji bakımından zengin yemlerle (örneğin mısır) yoğun bir şekilde beslenmesi yağlanmaya bağlı olarak döl ve yumurta verimini olumsuz yönde etkilediği için pek tavsiye edilmez. Yine, kaba yemin çok fazla verildiği ya da rasyon ham selüloz düzeyinin % 10’un üzerine çıktığı durumlarda yumurta verimi olumsuz yönde etkilenmektedir. Yumurtlama mevsiminden sonra, damızlık kazlar genellikle kasım-aralık aylarında (çiftleşmeye 4-6 hafta kala) çiftleşme yerlerine alınırlar. Çiftleşmede her erkek kaza 5 dişi verilebilir (ideali 2-3 dişidir). Birinci yılda düşük olan yumurta verimi 2 ve 3. yıllarda artarak devam eder ve 4. yıldan itibaren tekrar düşer. Kazlarda kuluçka süresi 28-32 gün, kuluçka randımanı ise % 40- 60’dır.

Damızlık palazlar 8 haftalık yaşa kadar kaba yeme dayalı bir rasyon ile beslenirler. 8. haftadan sonra konsantre yem takviyeli bir besleme programı uygulanmalıdır. Bu dönemde kümeste barındırılan kazlara 400 gr taze çayır otuna ilave olarak 200-250 gr konsantre yem verilmelidir. Kümeste tutulan 12-14 haftalık kazlara verilmesi gereken çayır otu 700-800 gr’a çıkar. Taze ot verilmesi ciddi manada yem tasarrufu sağlar. Günde 500 gr dan fazla ot tüketen kazlara konsantre yem verilmeyip, tahıl tanesi (yulaf, buğday) destekli bir besleme uygulanır. Bu şekilde yumurtlama periyodundan 6-8 hafta öncesine kadar kaba yeme dayalı ekonomik bir beslene yapılır. Çayır otunun bulunmadığı durumlarda yonca, korunga, mısır hasılı, mısır silajı, sebze, meyve, kök ve yumrular doğranarak verilebilir.

Yumurtlama döneminde ve yumurtlama döneminden önceki 6-8 haftalık dönem hariç, diğer dönemlerde damızlık kazların fazla canlı ağırlık kazanmayacak ve yağlanmayacak şekilde beslenmeleri gerekir. Aşırı yağlanma kazlarda döl verimini ciddi manada olumsuz olarak etkilemektedir. Haziran-Ekim döneminde genellikle merada kaba yeme dayalı olarak beslenen kazlara, ekim ayının sonlarından itibaren konsantre yem destekli bir besleme uygulanır. Verilecek konsantre yem miktarı tüketilen kaba yem miktarına göre belirlenir.Örneğin, hiç kaba yem verilmeyen bir kaza 230-250 g, karma yem hesaplanırken, 100 g yeşil yeme 190 g yulaf, 300 g yeşil yeme 150 g yulaf, 600 g yeşil yeme 100 g yulaf, 800 g yeşil yeme 80 g yulaf ve 1000 g yeşil yeme 50 g buğday verilmelidir. Yine yumurtlama sezonu süresince kaliteli meralarda otlayan kazlara 50- 100 g tane yem veya % 15 soya küspesi içeren yulaf verilebilir. Ayrıca, bu dönemde % 17-18 HP içeren yumurta tavuğu yemleri de kullanılabilir.

Kuluçka veriminin düşmemesi için rasyonun ham selüloz düzeyi % 10’u geçmemelidir. Körpe yeşil yemler ve hayvansal protein kaynakları ile vitamin ve mineral takviyesi kuluçka randımanını artırmaktadır. Damızlık kazlara döl ve yumurta verimini olumsuz etkilediği için fazla mısır yedirilmesi pek tavsiye edilmez. Yemde kalsiyum eksikliği ihtimaline karşı, istiridye kabuğu gibi kalsiyum kaynağı kullanılabilir.

KAYNAK: HAYVAN BESLEME VE BESLENME HASTALIKLARI ( PROF. DR. TALAT GÜLER )